Ezan-ı Muhammed Şerhi (İşaretler-Abdurrahman-i Tahi k.s.)

Abdurrahmân-i Tağî (k.s) hz.leri buyurdular ki:

-Gavs (k.s) hz.leri bana ezanın manasını şöyle şerh ettiler. Ezan işitildiği zaman şöyle tefekkür etmek gerekir.

ALLAHÜ EKBER: Şöyle "Cenab-ı Rabbi´l Âlemin ibadete ihtiyacı olmayacak derecede büyüktür" demektir.

EŞHEDÜENLÂİLAHEİLLALLAH: Ondan başka ibadete layık kimse yoktur demektir.

EŞHEDÜENNEMUHAMMEDÜNRASULÜLLÂH: "Peygamberlerin dediği haktır, Peygamberimiz Muhammed Mustafa´nın (s.a) getirdiği şeriat haktır. Buna göre namaz asla terkedilmeyecek bir vecibedir, farzdır. Kul kıldığı namazlara karşılık sevap kaza-nır. Bırakacak olursa acıklı bir azap ve büyük bir mahrumiyet vardır.Burada iki mana ortaya çıktı.

HAYYAALESSELAH: “Namaza gel ki büyük bir hayra kavuşasın.” Bu söz birinci manaya işarettir.

HAYYAALELFELAH: “Bu önemli farzı yerine getirmeye gel ki acıklı azabtan kurtulasın” Bu söz de ikinci manaya işarettir. Ezanı dinleyen bir kimse bu kısımda şöyle demelidir. (La havle velâ kuvvete illâ billah) yani (Taate gücüm yok, azabtan kurtulmak için gücüm yok, ancak Allah (C.C)´ın yardımıyla olur).Bunu söylemek müstehaptır.
Burada dinleyici, kula hiç bir şey kalmadığından gevşeklik gösterebilir. Müezzinin tekrar"Allahüekber"ve"Lailaheillallah" demesi dinleyendeki gevşekliği giderir.

ALLAHÜ EKBER: "Allah (C.C) senin ibadetine layık olmayacak derecede büyüktür. Öyle ise fayda hep senindir."demektir. Bunları söylemekle kulun gevşekliği gider.

LAİLAHEİLLALLAH: "İbadete müstehak olan yalnız Allah (C.C)´tır, azabdan kurtarıcı da O´ dur." demektir.

Bu kelime-i tayyibe ümitsizliği giderir.buyurdular.