meleklere iman

Gayb'a iman, dinin temel dayanaklanndandır. Müminlerin niteliklerinden söz edilirken onların gayb'a iman ettikleri özenle vurgulanmaktadır. Gayb âlemi, in­sanın beş duyusunun ötesinde olan şeylerdir. Bu yönle­riyle akıl sınırlarının da ötesindedirler. En azından on­lar hakkmda şu veya bu şekilde hüküm vermek, akılla varılacak bir durum değildir. Müşahede âlemini basa­mak yaparak akıl gayb olan bir şeyin varlığı sonucuna varabilir ama nitelikleri hakkında kesin bir bilgiye var­ması, imkân dışıdır. Melekler konusu da, gayb alanına girmektedir.

Kur'an-ı Kerim, meleklere iman etmeyi, imanın temel prensipleri arasında saymaktadır. Konuyla ilgili bir âyette şöyle denilmektedir:

"Peygamber, Rabb'i tarafından kendisine indirilene iman etti, müminler de iman ettiler. Onlardan her biri Al­lah'a, O'nun meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine iman ettiler"[153]

Melekleri inkâr etmek, Allah'ı, kitaplarım ve âhi-ret gününü inkâr etmekle birlikte zikredilmekte ve bu­nun büyük bir sapıklık olduğu anlatılmaktadır:

"Ey inananlar, Allah'a, Elçisine ve Elçisine indirdiği Kitab'a ve daha önce indirmiş olduğu Kitab'a inanın. Kim Allah'ı, meleklerini, kitaplarım, peygamberlerini ve âhirel gününü inkâr ederse o, uzak bir sapıklığa düşmüştür"[154]

Kur'an-ı Kerim, cinlerin ateşten, insanların top­raktan yaratıldıklarını belirttiği halde meleklerin neden yaratıldıkları konusunda herhangi bir bilgi vermemek­tedir. Ancak Peygamber (s.a.v.)'e ulaşan rivayetlerde on­ların nurdan yaratıldıkları belirtilmektedir. Melekler de, tıpkı cinler gibi insandan önce yaratılmışlardır.

Onlar, insanların yaptıklarını gözetleyip tespit et­me, insanları koruma, ölüm anında ruhlarını alma gibi insanı ilgilendiren görevleri yerine getirirler. Ama insan­larla ilgili en önemli görevleri, insanlara elçi olarak gön­derilmiş peygamberlerle Allah arasında elçilik görevini yürütmeleridir:

"Allah melekleri, kullarından dilediği kimseye kendin­den bir vahiy ile, 'Benden başka tanrı olmadığına dair (kul­larımı) uyarın ve benden korkun' diye gönderir."[155]

Kur'an-ı Kerim, meleklerin insan suretine girdik­lerine dair bilgiler de vermektedir. Örneğin Hz. îbra-[him'e,[156]Hz. Lüt'a,[157] Hz. Davud'a,[158] Hz. Meryem'e[159] insan şeklinde geldikleri bildirilmektedir. Yine, yüce Al­lah'ın Arş'ınm sekiz melek tarafından taşındığı[160] Kur'an'da zikredilen hususlar arasındadır.

Kur'an, ayrıca onların yüce varlıklar olduklarını; Allah'a ibadet ettiklerini ve Allah'ın emirlerine lam ola­rak itaat ettiklerini haber vermektedir:

''Göklerde ve yerde kimler varsa O'nun hizmetinde­dir. O'nun huzurunda bulunanlar, O'na ibadet konusunda kibirlenmezler ve yorulmazlar."[161]

"O'ndan (emir almazdan) önce konuşmazlar; onlar, sadece O'nun emri ile hareket ederler."[162]

Kur'an-ı Kerim, onların çok değerli kullar olduk­larını, Allah'tan korktuklarını, yer ile gök arasında gidip gelme gücüne sahip bulunduklarını, kıyamet koptu­ğunda Sûr'a üfleyeceklerini, aralarında cennet melekleri olduğu gibi, cehenneme bekçilik yapanlarının bulundu­ğunu bildirmekte ve daha başka görevlerinden bahset­mektedir.

Meleklerin iradelerinin bulunmadığı, inanç konu­larını ele alan kitaplarda da zikredilen yaygın bir kana­attir, îrade ve nefisleri olmadığı için de günah işleme is­tidadına sahip olmadıkları ileri sürülür. Bu düşünceden hareketle irade ve nefis sahibi olan insanın, Allah'ın emirlerine riayet ederek meleklerden üstün bir makama yükselebileceği iddia edilir. Gerçekten meleklerin irade­leri ve günah işleme istidatları yok mudur?

Hemen belirtelim ki, Kur%an-ı Kerim'de iradeleri vardır veya yoktur, şeklinde açık bir nass bulunmamak­tadır. Âlimler, günah işlememeleri ve Allah'ın emirlerini daima yerine getirmeleri sebebiyle iradelerinin olmadı­ğını söylemişlerdir. Oysa günah işlememek yani Allah'ın emirlerine aykırı hareket etmemek ayrı, hareket edememek ayrı şeydir. Kur'an onların, Allah'ın emirlerine ay­kırı davranamadıklannı değil, davranmadıklarım ifade etmektedir. Bu sebeple Kur'an, onları Allah'ın emirlerini yerine getiren "değerli kılınmış kullar" olarak nitelemek­tedir. Allah'ın emirlerini otomatik olarak ve iradeleriyle seçerek yerine getirmemiş olsalardı, bu şekilde övülür­ler miydi? Ayrıca insanın, yeryüzünün halifesi olmasına imalı bir şekilde itirazda bulunmuş, insanın yeryüzünde fesat çıkarıp kan dökeceğini, oysa kendilerinin hamd ile teşbih ettiklerini ifade ederek insan yerine kendilerinin halife olmaları gerektiğini ima etmişlerdir. Bütün bunlar göz önünde bulundurulduğunda irade sahibi oldukları­nı söylemek pekâlâ mümkündür. Kuşkusuz onlar, in­sandan farklı varlıklardır ve iradeleriyle insan iradesinin aynı olmaması da doğaldır. Bizim anlatmak istediğimiz, sırf günah işlememeleri nedeniyle, iradelerinin olmadığı sonucuna varmanın tutarlı olmadığıdır. Bununla birlik­te tekrar belirtelim ki, gerek Kur'an'da ve gerek sahih hadislerde, iradelerinin olup olmadığı konusunda açık bir ifade bulunmamaktadır.

Sonuç olarak melekler, gaybî varlıklardır. Normal durumlarda onları göremeyiz. Ancak maddî şekillere girme yeteneğine sahiptirler. Olağanüstü güçleri vardır. Bununla birlikte Allah'ın emirlerine asla karşı gelmezler. Allah tarafından övülmüş değerli kullardır onlar. Birta­kım görevlerle görevlendirilmişlerdir ve bu görevlerini asla aksatmazlar.[163]